Yaqin yillarda Ozarbayjon aholisi oziq-ovqat taqchilligiga duch kelmaydi, deya ishontirmoqda mahalliy mutaxassislar.
Yaqinda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq-ovqat va qishloq xo'jaligi tashkiloti (FAO) bosh iqtisodchisi Maksim Torero bu yil dunyoda 40 millionga yaqin odam to'yib ovqatlanmaslik muammosiga duch kelishi haqida bayonot berdi.
“Agrosanoat sektori hozir katta noaniqlik holatida. Agar biz Ukrainadagi [mojaro] ta’sirini bashorat qilsak, 40-yilda bizda surunkali to‘yib ovqatlanmaslikdan kamida 2022 million kishi ko‘proq bo‘ladi”, dedi Torero. “2023 yilda esa 70 milliondan ortiq kishi.
Geosiyosiy vaziyat don yetkazib berishda uzilishlarga olib keldi, bu esa bir qator shtatlarda oziq-ovqat inqirozi xavfini oshiradi. Yil boshidan bug‘doy va makkajo‘xori narxi sezilarli darajada oshdi. BMT Xavfsizlik Kengashining 21-may kuni bo‘lib o‘tgan yig‘ilishida jahon bug‘doy zahiralari atigi 10 haftaga yetishi, vaziyat 2007 va 2008-yillardagi inqiroz yillaridan ham og‘irroq ekanligi ta’kidlandi.
Oziq-ovqat tanqisligi Ozarbayjonga ta'sir qilmaydi, dedi iqtisodchi Eldaniz Amirov ishonch bilan.
Eslatib o‘tamiz, Rossiya joriy yilda jahon bozorlariga 50 million tonnadan ortiq don yetkazib berishga tayyorligini Rossiya prezidenti Vladimir Putin yaqinda Sankt-Peterburgda Belarus rahbari Aleksandr Lukashenko bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuvida ma’lum qilgan edi.
Ozarbayjonliklar hech qachon to‘yib ovqatlanmaydiganlar toifasiga kiritilmagan. Biroq, ekspertlarning fikriga ko'ra, 2023 yilda oziq-ovqat narxlarining biroz oshishi muqarrar.
Inflyatsiyaning oshishi Rossiyaning Ukrainadagi maxsus operatsiyasi tugaguncha davom etadi, deb hisoblaydi Amirov. Shundan keyingina jahon iqtisodiyotining yillik inflyatsiya darajasi 2-3% oralig'ida qaytishini kutish mumkin.
Iqtisodchining prognozlariga ko'ra, neft, Rossiya va Ukraina ishlab chiqarishining qishloq xo'jaligi mahsulotlari narxlari yaqin kelajakda o'sishda davom etadi.
Ozarbayjon Respublikasi Erkin iste'molchilar uyushmasi rahbari Eyyub Huseynov ham xuddi shunday fikrda. Uning soʻzlariga koʻra, Ozarbayjon oziq-ovqat taqchilligiga uchragan mamlakatlardan uzoqda joylashgan: respublikada uning katta zaxiralari mavjud.
Boshqa tomondan, davlat tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoit yaratdi. Bundan tashqari, yaqin kunlarda ozod qilingan yerlarda turli qishloq xo‘jaligi loyihalari amalga oshiriladi.
Biroq, oziq-ovqat narxlarining oshishi muqarrar, kelgusi yilning o'rtalarida sut, o'simlik yog'i va ayrim qishloq xo'jaligi mahsulotlari narxining 10 foizga oshishini kutishimiz mumkin. Non mahsulotlari narxi ham 10 foizdan oshmaydi, deb hisoblaydi huquq himoyachisi.
Unumdor yerlar va narxlarni tartibga solish
Ko'pchilik hozir ozod qilingan yerlar oziq-ovqatga bo'lgan ichki ehtiyojni qondirishda muhim rol o'ynashini kutmoqda.
Qishloq xo‘jaligi vazirligi mintaqada qishloq xo‘jaligi hosildorligini oshirish uchun eng so‘nggi texnologik yutuqlardan foydalanishni rejalashtirgan “Aqlli qishloq” loyihasida muhim rol o‘ynamoqda. Shu bilan birga, vazirlikning xabar berishicha, butun Ozarbayjon bo‘yicha g‘alla o‘rim-yig‘imining 72.6 foizi yakunlangan, 2.163 million tonna g‘alla yig‘ib olingan. Shunday qilib, resurslar sezilarli darajada oshdi va bu non narxini ushlab turishga yordam beradi.
Bundan tashqari, Ozarbayjon hukumati asosiy oziq-ovqat mahsulotlari narxini pasaytirish yoki barqarorlashtirish choralarini amalga oshirmoqda. Masalan, Vazirlar Mahkamasi fermerlar uchun go‘sht yetishtirish tannarxini pasaytirishga qaratilgan qarorni tasdiqladi: har bir hayvon uchun veterinariya pasporti olish zarurati (va 20 manat davlat boji to‘lanishi) bekor qilindi.
Shu bilan birga, Qorabog‘ va Sharqiy Zangezur viloyatlarini qayta qurish va rivojlantirish jarayonida ozod qilingan yerlarga mayda va yirik qoramollar olib kelinadi. O‘tgan yili tajriba tariqasida Qalbajar yaylovlariga ilk bor 10,000 ming bosh mayda va yirik qoramol yetkazib berildi. Bu yil - 300 mingdan ortiq hayvonlar.
Mutaxassislarning taxminicha, ozod qilingan yerlarning o‘zlashtirilishi mamlakatning importga qaramligini sezilarli darajada kamaytiradi. Mavjud ma’lumotlarga ko‘ra, ishg‘oldan oldin Qorabog‘ mintaqasi Ozarbayjonning go‘shtga bo‘lgan ehtiyojining qariyb 15 foizini qoplagan. Qorabog‘ va Sharqiy Zangezur zonalarida qishloq xo‘jaligi tiklangach, yiliga 30 ming tonnaga yaqin go‘sht yetishtirilishi kutilmoqda.
Lekin bu hammasi emas. Tadbirkorlikni rivojlantirish jamg‘armasi tomonidan eng kam iste’mol savatchasiga kiritilgan oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish va qayta ishlash bilan shug‘ullanuvchi mikro, kichik va o‘rta biznesni (KO‘B) qo‘llab-quvvatlash mexanizmi ishga tushirildi.
Davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash doirasida kichik va o'rta korxonalar banklar va boshqa moliya tashkilotlarining kreditlari bo'yicha foizlarni subsidiyalashga ishonishlari mumkin. Bu, birinchi navbatda, oziq-ovqat mahsulotlarini qayta ishlash va keyinchalik ishlab chiqarish uchun mamlakatga xomashyo yetkazib berish uchun olingan kreditlarga ta'sir qiladi.