#Qozogʻiston #Qishloqxoʻjaligi #Oʻsimliklarnidiversifikasiyasi #Yogʻli ekinlar #Em-xashak ekinlari #BarqarorQishloqxoʻjaligi #MintaqaviyTaraqqiyot #Oʻsimliklarniqayta taqsimlash #QishloqxoʻjaligiSiyosat #Ekologik barqarorlik
Qozog‘istonning qishloq xo‘jaligi sektorini o‘zgartirish maqsadida yaqinda Bosh vazir o‘rinbosari Serik Jumangarin ekinlarni diversifikatsiya qilish tashabbusining amalga oshirilishini baholadi. Mamlakatning qishloq xo‘jaligi landshafti 2024-yilgi mavsumda sezilarli o‘zgarishlarga duchor bo‘ladi, umumiy ekin maydoni 23.9 million gektarni tashkil etadi, bu o‘tgan yilga nisbatan 115.6 ming gektarga kamayganini ko‘rsatadi.
Kelgusi qishloq xo‘jaligi mavsumida bug‘doy yetishtirish 439.2 ming gektarga, arpa 129.5 ming gektarga qisqaradi. Aksincha, moyli o‘simliklarni 414.7 ming gektarga, yem-xashak ekinlarini 96.4 ming gektarga kengaytirishga strategik e’tibor qaratilmoqda. Ushbu siljish butun mamlakat bo'ylab ekinlarni taqsimlashni optimallashtirish va qishloq xo'jaligi hosildorligini oshirishga qaratilgan.
Ayniqsa, suvni ko‘p talab qiladigan paxta (16 ming gektar) va sholi (6.4 ming gektarga) kabi ekinlar yetishtirishning rejalashtirilgan qisqarishi qishloq xo‘jaligining barqaror usullariga sodiqlikdan dalolatdir.
Aqmolinsk viloyatida bug'doy yetishtirishning sezilarli qisqarishi kutilmoqda, bu erda 251.3 ming gektar moyli ekinlarga qayta taqsimlanadi, bu esa ekin maydonlarini 198 yildagi 2023 ming gektardan 400 yilda 2024 ming gektarga sezilarli darajada oshiradi. Xuddi shunday, Qo'stonay, Shimoliy Qozog'iston viloyatlari. Abay va Pavlodar moyli ekinlar yetishtirish maydonlarini kengaytirishga tayyor.
Umuman olganda, 2024-yilda Qozog‘istonda moyli o‘simliklar uchun eng katta maydonlar Shimoliy Qozog‘iston (751 ming gektar), Qo‘stanay (746 ming gektar) va kengaytirilishi rejalashtirilgan Akmolinsk viloyatiga to‘g‘ri keladi. Sharqiy Qozog‘istonda yog‘li o‘simliklar yetishtirish sezilarli darajada o‘sib, 219 ming gektarga yetib, 9-yilga nisbatan 2023 ming gektarga ko‘payadi.
Bozor talablari va qayta ishlash imkoniyatlaridan kelib chiqib, Olmaota va Jetisu viloyatlarida makkajo‘xori yetishtirishni 15 ming gektarga qisqartirish tashabbuslari ilgari surildi. Bu pasayish yuqori qiymatli ustuvor ekinlarni kengaytirishga yordam beradi. Viloyat maʼmuriyatlariga mahalliy qishloq xoʻjaligi imkoniyatlari va infratuzilmasidan kelib chiqib, yogʻli ekinlarga ustuvor ahamiyat berish huquqini berishga alohida eʼtibor qaratilgan.
Bundan tashqari, sut sanoatini rivojlantirish va chorvachilikni rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan yem-xashak bazasini mustahkamlash maqsadida 96.4 ming gektar maydonda yem-xashak ekinlarini yetishtirish bo‘yicha hamkorlikda ishlar olib borilmoqda.
Bundan tashqari, qand lavlagi kabi ijtimoiy ahamiyatga ega ekinlar yetishtirishni 13.3 ming gektarga ko‘paytirish, ekin maydonlarini 26.3 ming gektarga yetkazish rejalashtirilgan. Xususan, davlat qand lavlagi ishlab chiqaruvchilarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlamoqda, jumladan, subsidiyalar va ixtisoslashtirilgan asbob-uskunalarni xarid qilish uchun to‘lov stavkalarini oshirish.
O‘g‘itlardan foydalanish darajasini oshirish va qishloq xo‘jaligi sohasida korruptsiya xavfini yumshatish uchun resurslarni samarali boshqarish va shaffoflikni ta’kidlagan holda avans subsidiyalari mexanizmi ko‘rib chiqilmoqda.